Een waanzinnige 'pil' die je in één keer wegwerkt

zaterdag 1 januari 2022

Boeken over elektronische muziek, partycultuur, dj’s en organisatoren zijn er inmiddels heel wat. Een overzichtswerk over het middel dat de dance-scene al ruim 30 jaar voedt, ontbrak echter nog op de Nederlandse boekenplank. Maar nu is er ‘XTC – Een biografie’, van de hand van Philippus Zandstra en Wietse Pottjewijd. Op basis van vele bronnen en interviews diept het duo de wonderlijke levensloop van de ‘drug des volks’ uit. ‘Aspirine voor de jaren tachtig, vitamine voor de jaren negentig.’

Het is een flinke pil, die je met grote ogen leest. In het ruim 300 pagina’s tellende ‘XTC – Een biografie‘ trip je door de inmiddels ruim een eeuw oude historie van 3,4-MethyleenDioxyMethAmfetamine. (Zet de kapitalen achter elkaar en je hebt de scheikundige naam van de drug).

Die afkorting kennen de meesten wel, de respectabele leeftijd van MDMA is al minder bekend. Nederlandse drugsbazen mogen dan sinds de house-explosie patent hebben op de (wereldwijde) productie, het echte patent dateert al van 1912. Als medicijn om bloed sneller te laten stollen raakt MDMA echter in de vergetelheid.

Totdat een aantal ‘psychonauten’ in de VS het in de jaren ’70 het als therapeutisch middel ontdekt, in navolging van LSD. De belangrijkste: Alexander Shulgin, later ook wel de ‘Godfather of XTC’ genoemd.

Na zelf geëxperimenteerd te hebben met (en omver geblazen te zijn door) zijn eigen synthetische brouwsel, ontdekken hij, zijn vrouw en andere therapeuten dat er een enorme heilzame, empathische werking van uit gaat. Getraumatiseerde cliënten – veelal soldaten uit de Vietnam-oorlog – openen hun ziel en worden (grotendeels) beter. Pas recentelijk staat de therapeutische toepassing van MDMA weer in de belangstelling. Ook in Nederland.

De reden dat dit zo lang duurde laat zich raden: de partycultuur zat het imago als medicijn in de weg. Want MDMA wordt pas écht bekend als het, via de Bhagwan-beweging, eind jaren ’80 in het housewereldje beland. De hippies nemen het mee naar hun enclave op Ibiza, de Britten brengen het van ‘hun’ party-eiland naar de eigen bakermat. En dan staat half Europa plots nachtenlang te raven op acid house.

Vitamine voor de jaren ’90

De stemming in de maatschappij is daar bovendien aan het omslaan, weten de auteurs op fraaie wijze te beschrijven. Xtc past in de tijdgeest: ‘Aspirine voor de jaren tachtig, vitamine voor de jaren negentig’. Ofwel: somberen over de oliecrisis, heroïnejunks, de Koude Oorlog en werkloosheid slaat om in optimisme, als de economie aantrekt en de Muur valt. ‘Er mag weer gefeest worden.’

En met house en xtc is het feest niet te stoppen. ‘House duikt op onder een viaduct, in een havenloods of een slooppand, en verdwijnt met het ochtendgloren weer net zo snel.’ In RoXY, houseclub van het eerste uur, slaat de nieuwe sound niet meteen aan. Maar als-ie doorbreekt, zijn de rijen lang. De dealers zijn echter niet meer buiten te houden.

Fraai zijn de vele kleurrijke verhalen over de allereerste pillen (salmiakjes, naar het bindmiddel in de pil) en producenten. Die het dan nog veelal uit liefde doen, niet voor het geld. Deels is het ook idealisme, getuige enkele leuzen van die tijd: ‘Recht op roes!’, ‘Baas in eigen brein!’.

Multigroove

Maar al snel komt de echte handel op. Ilja Reiman wordt aangehaald, die met pillen aanvankelijk meer verdient dan met zijn startende rave-organisatie Multigroove. Xtc kost dan nog zo’n 35 gulden per stuk. Reiman’s feesten zijn uiteraard een goede afzetmarkt. En bij het inkopen doen heeft Reiman geluk dat hij een behulpzame vriend heeft:

‘We gebruikten Fulco als proefkonijn toen we drie samples hadden. Hij nam een pil en dan keken we een paar uur later hoe het met hem ging. Vervolgens gooiden we de volgende eroverheen, en een paar uur daarna de derde.’ Volledig waterdicht is de methode niet. ‘We kwamen er niet helemaal uit, dus toen hebben we maar een gok genomen. “Die blauwe waren het lekkerst, Ful?” “Ja, die blauwen waren het lekkerst.” Achteraf bleken het rotdingen.’

Over het algemeen valt het heel erg mee met het rotspul. Reden: Nederland vaart een erg progressieve koers, en staat testlocaties toe. Eerst ook op feesten, later (tot op heden) enkel nog op kantoor (in samenwerking met laboratoria). Waar omringende landen criminaliseren, kiest ons polderland voor reguleren. Het gebeurt toch, dus dan beter zo veilig mogelijk. En met het schadelijke effect valt het, anders dan het verwoestende heroïne van de jaren ’80, alleszins mee.

De grote druk komt vooral uit het buitenland. Nederland dreigt als ‘drugsparadijs’ het buitenbeentje te worden. Den Haag – met dan een nieuwe, rechts-conservatieve regering – ziet zich genoodzaakt actie te ondernemen. De Unit Synthetische Drugs wordt opgericht, met een kaalslag onder xtx-labs tot gevolg. Ook de partyganger ontspringt de dans niet. De politie stuurt ‘stillen’ naar feesten als Awakenings, waar ze zelfs mensen in de kraag grijpen die een kauwgumpje uitdelen.

MDEA

Voor Koninklijke Horeca Nederland komt het offensief als geroepen. Tevergeefs heeft ook zij geprobeerd xtc tegen te gaan, met een campagne en zelfs een lied. Uitgaanders komen immers veel minder in de kroeg, en drinken alleen nog maar water uit de kraan.

MDMA wordt ook in Nederland al snel verboden (met een averechtse werking), maar producenten en handelaren vinden alternatieve legale wegen. Zoals MDEA, bijgenaamd ‘Eva’. Een variant van xtc waar in 1993 zelfs een bus (de E-express) mee rondrijdt langs clubs en feesten. Ook de opkomst van de eerste (legale) smartshops wordt beschreven. Net als de humuslaag aan nieuwe designerdrugs in dit digitale tijdperk. ‘Al is de overheid nog zo snel, de designer achterhaalt hem wel.’

Indrukwekkende research

Ondertussen vergeet je bijna hoe indrukwekkend veel research er schuilgaat achter al deze (veelal nieuwe) verhalen. Zandstra en Pottjewijd spraken meer dan 150 betrokkenen en voeren daarnaast nog eens een waslijst aan relevante literatuur op.

De focus ligt iets te dik op de achterkant van de pil (politiek, preventie, productie, handel), het boek zou evenwichtiger zijn als er wat meer smaakvolle verhalen van de eindgebruiker waren opgetekend. De ‘eerste keren’, de magie die zoveel miljoenen mensen inmiddels hebben ervaren.

Want als een ding duidelijk is geworden is, dat xtc de ‘drug des volks’ is geworden. Dankzij deze fijne biografie weten we nu wel precies aan wie we dat te danken (of wijten) hebben.

‘XTC – Een biografie’

Het boek ‘XTC – Een biografie’ van Philippus Zandstra en Wietse Pottjewijd is uit via Querido Fosfor. Bestellen kan hier.

Winnen?
Wij verloten 5 boeken onder onze members! Meedoen met de winactie? Klik daarvoor hier.

Bron: This is our house